ختمی دوست پوست و دشمن یبوست

ختمی

ختمی، گیاهی است علفی، پایا به ارتفاع تا 1/5 متر و پوشیده از کرک. برگ های این گیاه با پهنک بزرگ و شامل 5-3 لب دندانه دار است. ختمی گل هایی به رنگ سفید مایل به گلی یا ارغوانی دارد که در قسمت های انتهایی ساقه اکثراً به صورت 3 تایی دیده می‌شوند. قسمت مورد استفاده ی ختمی گل، ریشه و برگ آن است.

ریشه ی ختمی

ریشه ی ختمی به عنوان منبع مهم موسیلاژ بیش از دو هزار سال است که برای درمان گلودرد، سرفه، ناراحتی های معده و به طور موضعی جهت التیام زخم، کاربرد دارد. این موسیلاژ، در تهیه پمادهایی که برای تسکین پوست های ترک خورده تجویز می‌شود و همچنین به میزان کم (20ppm )، جهت شکل ظاهری و حجیم کردن غذا مصرف می‌شود.

ترکیبات مهم

مهم ترین ترکیب ریشه ی ختمی، موسیلاژ آن است که در فصول مختلف، درصد آن متفاوت است و در زمستان به حداکثر می‌رسد. منابع مختلف، درصد موسیلاژ ریشه ی ختمی را بین 10 تا 35 درصد ذکر می‌کنند. موسیلاژ در اثر هیدرولیز، قندهای رامنوز، گالاکتوز و اسید گالاکتورونیک، ایجاد می‌کنند ترکیبات دیگر، شامل: فلاونوئید، پکتین، قندها، آسپاراژین و کمی استرول هستند.

اثرات مهم

ختمی به عنوان ضد سرفه به ویژه برای سرفه های حاصل از تحریکات التهابات غشاء مخاطی و یا تورمی گلو (نزله ای) که دارای ترشح می‌باشند بسیار مؤثر است.

طریقه و مقدار مصرف

ریشه ی خشک شده ی ختمی را ابتدا باید با آسیاب به صورت پودر تبدیل کرد؛ سپس بر روی 3 تا 10 گرم از این پودر، یک استکان یا لیوان آب سرد اضافه نمود و به مدت نیم ساعت خیساند. (البته هر چه بیشتر خیسانده شود، بهتر است)؛ آن گاه با همزن، آن را به خوبی هم زد و سپس صاف کرد.

حاصل صاف شده را می‌توان به طور مستقیم و یا با یک قاشق عسل، مخلوط کرده و میل نمود. چون عسل، خود دارای اثرات ضدسرفه و گرفتگی صدا است، لذا در صورت مخلوط کردن این دو، اثر‌ آنها تقویت شده و کارایی بهتری را ایجاد می‌کند.

مهم ترین اثرات گزارش شده ریشه ختمی

ضد درد، ضد باکتری، ضد سم، ضد التهاب، ضدسرفه، ضدعفونی کننده، ضد احتقان، ضد کرم، ادرارآور، خلط آور، کاهش دهنده ی قند خون، محرک سیستم ایمنی بدن، ملین و مسهل. ریشه ی ختمی ناراحتی های پوستی را برطرف می‌کند و پوست را نرم می‌سازد، سرفه های خشک را از بین می‌برد، تب را پائین می‌آورد.

گل و برگ ختمی

گل ختمی چند نوع است از جمله "ختمی بنفش"، "ختمی سفید" و "ختمی سیاه" که خواص ختمی بنفش بیشتر است.

ترکیبات مهم

گل و برگ ختمی دارای حدود 6 تا 9 درصد موسیلاژ است که بیش ترین درصد آن، کمی قبل از گل دادن آن است. همچنین ترکیبات فلاونوئیدی و مقدار بسیار کمی اسانس، از دیگر مواد گل و برگ ختمی هستند.

اثرات مهم

به عنوان نرم کننده ی گلو، خلط آور و ضد سرفه بسیار مفید است. اثر ضد سرفه ی آن از طریق کاهش ورم و التهابات گلو، و راه های بالای تنفسی است. همچنین مصرف خوراکی آن، باعث کاهش تورم لایه ی مخاطی روده و معده می‌گردد. استفاده موضعی له شده ی برگ تازه ی ختمی، جهت کاهش درد و التهاب نیش حشرات، مفید است.

طریقه و مقدار مصرف

بر روی 5 تا 10 گرم و یا برگ، و یا مخلوط این دو، یک لیوان آب سرد اضافه می‌کنیم، (حداقل نیم ساعت باید خیس بخورد.) سپس آن را به خوبی به هم می‌زنیم و می‌گذاریم یک تا دو ساعت به حال خود بماند. (هر چند بیش تر خیس بخورد و هم زده شود، بهتر است؛ چون مواد آن، بهتر استخراج شده و تأثیر بیش تری دارد.)؛ پس از آن صاف می‌کنیم. صاف شده را به دفعات، در روی می‌توان میل نمود (بین 3 تا 5 بار این میزان را روزانه می‌توان مصرف کرد).

ختمی در طب سنتی

ختمی از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است و به طور کلی روی تمام اعضای بدن مخصوصاً روده ها، ریه ها، معده، کلیه ها و مثانه مؤثر است.

*گل ختمی ملین و برطرف کننده ی یبوست است، بیماری های تنفسی را برطرف می‌کند، سرفه های خشک را از بین می‌برد. برای رفع گلو درد جوشانده گل ختمی را غرغره کنید.

*ریشه ی ختمی ناراحتی های پوستی را برطرف می‌کند و پوست را نرم می‌سازد، سرفه های خشک را از بین می‌برد، تب را پائین می‌آورد.

*ختمی از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است و به طور کلی روی تمام اعضای بدن مخصوصاً روده ها، ریه ها، معده، کلیه ها و مثانه مؤثر است.

*ضماد برگ ختمی در برطرف کردن دمل ها و ورم معده مؤثر است.

*برای التیام شکستگی ها، برگ ختمی را به صورت ضماد در آورده و روی محل شکستگی بگذارید.

*ضماد برگ ختمی در برطرف کردن درد سیاتیک مفید است، رعشه را برطرف می‌کند.

*ورم بناگوش را می‌توانید با ضماد برگ ختمی درمان کنید.

عوارض جانبی

*ختمی گیاه مفید و بی ضرری است و فقط زنان باردار و مادران شیرده باید از زیاد خوردن آن پرهیز کنند.

*کسانی که سرد مزاج هستند باید ختمی را با عسل بخورند.